گروه کارخانه جات گل نمک

اطلاعاتی جالب در مورد نمک

یکی از خوراکی هایی که روزانه از آن استفاده ی زیادی می شود نمک است ، این چاشنی یکی از سرشناس ترین مواد به شمار می رود چرا که کمتر کسی است که در غذاهایش از آن استفاده نکند ، اما در نظر داشته باشید که استفاده بی رویه از نمک بسیار خطرناک می باشد.

این روزها نمک در همه غذاهای ما دیده می شود. غذاهای آماده، فست فود ها و تنقلاتی که مصرف می کنیم، همه حاوی مقادیر زیادی نمک در خود هستند؛ و نمک، یکی از منابع اصلی سدیم. تخمین زده می شود که هر فرد، روزانه نزدیک به 3500 میلی گرم سدیم مصرف می کند. البته گفته می شود اگر شما در معرض بیماری های قبلی و فشار خون هستید، بهتر است این میزان را به 1500 تا 2300 میلی گرم در روز کاهش دهید. اما برای این کار، قدم نخست، افزایش آگاهی ها و فراموش کردن برخی تصورات غلط در خصوص نمک است.

پس برای دانستن بیشتر در خصوص نمک و سلامتی خود، این مطلب را از دست ندهید. 

 

بدن به نمک کمتری نسبت به آنچه تصور می کنید نیازمند است

هر چند که مصرف نمک کافی برای دریافت سدیم در بدن، ساده به نظر می رسد، اما این یعنی چه میزان نمک؟ دکتر آلیسون مَسی، متخصص تغذیه در مرکز پزشکی ?مرسی? در بالتیمور می گوید: یک قاشق چایخوری نمک حاوص 2300 میلی گرم سدیم است.

با توجه به این نکته، به توصیه دکتر آلیسون، افراد بالای 51 سال که به دیابت، فشار خون یا بیماری های کلیوی مزمن دچارند، بهتر است به منظور کم کردن خطرات ناشی از مصرف نمک اضافه، میزان مصرف روزانه خود را به نصف قاشق چایخوری و حتی کمتر از آن، کاهش دهند.

 

 

 

 

نمک همه جا در کمین است

میزان سدیم مصرفی در طول روز، بیش از چیزی است که تصور می کنید. دکتر آلیسون در این باره می گوید: با بررسی مواد غذایی مصرفی بیماران مختلف، متوجه وجود منابع آشکار سدیم در آنها شدیم. مواد غذایی منجمد، غذاهای میان وعده، گوشت، سوپ کنسرو شده و پنیر، تنها برخی از این غذاها هستند که در خود سدیم اضافه دارند.

برای مثال در نصف فنجان سس ماکارونی، نزدیک به 900 میلی گرم سدیم وجود دارد. همچنین برخی چاشنی ها مانند سس گوجه فرنگی، حاوی 190 میلی گرم سدیم در هر قاشق غذاخوری هستند. پس اگر در طول روز چنین موادی را به میزان زیاد مصرف می کنید، بهتر است حداقل در مصرف نمک خالص، وسواس بیشتری به خرج دهید.

 

 

نمک یکی از عوامل اصلی مشکلات قلبی است

اغلب مردم از تاثیر سدیم بر افزایش میزان فشار خون، آگاهند. اما یک رژیم غذایی با میزان زیاد نمک در غذاها، می تواند منجر به تشدید مشکل و خطرات بعدی شود. به گفته دکتر رانیا باتاینه، کارشناس تغذیه، یک رژیم پُر از سدیم، می تواند منجر به از دست دادن بیشتر آب توسط کلیه ها شود و این مساله افزایش پمپاژ خون را توسط قلب منجر شده و بدین ترتیب فشاری که به قلب می آید لحظه به لحظه بیشتر می شود. چنانچه خود شما یا برخی از افراد خانوادتان سابقه مشکلات قلبی داشته اند، بهتر است در مصرف نمک محتاط تر عمل کنید.

 

نمک می تواند به سیستم عصبی آسیب برساند

مقدار کافی سدیم برای سلامت سیستم عصبی ضروری است. دکتر رانیا نقش سدیم را در عملکرد صحیح سیستم عصبی حیاتی می داند. ارسال اطلاعات از مغز به سایر اندام ها وابسته به سدیم است و میزان متعادل سدیم و پتاسیم در بدن، ضروری است. اما سدیم اضافی می تواند منجر به اختلال در عملکرد سیستم عصبی شود. وجود سدیم بیش از حد در بدن، می تواند برای سیستم اعصاب، خطرات جدی به همراه داشته باشد.

نتایج مطالعات انجام شده بر روی دوازده هزار فرد بزرگسال نشان داده است که میزان متعادل سدیم و پتاسیم در بدن می تواند خطر ابتلا به برخی بیماری ها را کاهش دهد. و کاهش مصرف برخی مواد غنی از سدیم، کاهش میزان نمک مصرفی و همچنین مصرف سبزیجات تازه می تواند میزان سدیم را در بدن به حد تعادل برساند.

 

نمک دریایی، جایگزینی سالم نیست

شاید اکثریت افراد تصور کنند که نمک دریایی ?بخاطر سدیم کمتر? برای سلامتی مفیدتر است. اما به گفته دکتر بایتانه، واقعیت این است که ترکیب شیمیایی نمک طعام و نمک دریایی یکسان است. هر دو نمک حاوی مقدار مشخصی سدیم هستند و در هر قاشق چایخوری از هر کدام، مقدار مساوی از سدیم (2300 میلی گرم) یافت می شود.

اما تفاوت اصلی در نحوه تولید این دو نوع نمک است. دکتر بایتانه توضیح می دهد که نمک دریایی از آب های شور دریا استخراج می شود. آب را تبخیر کرده و نمک را برداشت می کنند. این درحالی است که نمک طعام اغلب از استخراج و تصفیه منابع زیرزمینی نمک به دست می آید.

  

خود را به غذاهای کم نمک عادت دهید

اضافه کردن طعم دهنده های طبیعی که جایگزین های خوبی برای نمک هستند، راهی آسان برای کاهش مصرف نمک است. دکتر پاملا شنفلد، متخصص تغذیه می گوید بسیاری از گیاهان سالم مانند رُزماری، آویشن، فلفل سیاه و پونه کوهی دارای میزان فوق العاده ای آنتی اکسیدان و البته خواص مفید بسیار هستند که جایگزین هایی مناسب برای نمک به حساب میآیند .  

به هنگام خرید نمک جانب احتیاط را رعایت کنید

دکتر هلی هرینگتون متخصص تغذیه از شیکاگو، در خصوص خرید و مصرف نمک هایی که تحت عنوان نمک سالم و دارای آنتی اکسیدان و ویتامین های اضافی، در مراکز فروش عرضه می شوند هشدار داده و توصیه می کند به جای مصرف نمک هایی که دارای این عناوین تبلیغاتی هستند، بهتر است با تغییر عادات غذایی و استفاده از چاشنی های جایگزین نمک، به طعم بهتر غذاها و البته سلامتی خود کمک کنید.

 

واژه انگلیسی نمک، «Salt» است که از کلمه لاتین Sal مشتق شده و هالیت نیز ای هالوس که به زبان یونانی به معنای دریا است، گرفته است.نمک از زمان های خیلی دور مورد استفاده انسان بوده چنانکه از حدود 3000 سال پیش از میلاد چینی ها نمک را مورد شناسایی قرار داده بودند.

آیا می توان چیزی را بدون نمک خورد؟ این جمله اولین گزارش مکتوب در مورد نمک است که در حدود 2250 سال پیش از میلاد در کتاب حرفه ها (Job) آمده است. این که بشر دقیقاً چه زمانیاز نمک برای اولین یار استفاده کرده و یا پی به نیاز خود به نمک برده، مشخص نیست. نیاکان ما احتمالاً مجذوب درخشندگی و جلای نمک های موجود در سواحل دریاچه ها یا کرانه های ساحلی شده و بعد تحت تأثیر طعم آن قرار گرفته و بزودی دانستند که جویدن قطعه ای بزرگ از نمک ممکن است سبب بیماری آن ها شده اما طعم غذا با مقدار کمی از آن خیلی بهتر می شود.

نمک در عصر حجر به عنوان شیئی جهت مبادله کالا مورد استفاده قرار می گرفته است و جاده نمک در دنیای قدیم از هند به بحرالمیت کشیده شده بود. علاوه بر آن نمک در گذشته وسیله پرداخت حقوق نیز بوده  چنان که بخشی ازحقوق سربازان سزار (Caesar) به صورت نمک پرداخت می شده است.

در زمان های قدیم نمک در مراسم مذهبی هم نقش داشته، کشتی گیران سامو ژاپن در حال حاضر هم پیش از شروع مسابقه با ریختن مشتی نمک به درون رینگ مسابقه، در نظر خود ارواح خبیثه را دفع می کنند.

سفید پوستان قاره آمریکا نخستین تلاش ها را در تولیدنمک در سال 1614 میلادی انجام داده اند ولی اولین تولید تجاری آن در سال 1753 میلادی و از لیسه گاه های نمکی (Licks) کاناوا (Kanawha) بوده است.

هندی ها پیش از امریکائی ها نمک را از چشمه های نمک ساز بدست می آورده اند. اولین استخراج نمک از گنبد نمکی جزیره اوری (Avery) و به سال 1862 میلادی صورت گرفته است.

نمک در ایران شاید از شش هزار سال قبل از میلاد مورد استفاده قرار گرفته باشد، از زمان استقرار آریایی ها نمک در ایران مصرف می شده است. در دوره های بعد در کتب مورخین یونانی (مثلاً هردوت) به معادن نمک ایران اشاره شده است.

 

نمک وکاهش درد های عضلانی

مصرف نمک به صورت گرم شده برای کاهش دادن درد های عضلانی بسیار سودمند است.
سایت خبری الطلیعه کویت اعلام کرد استفاده از نمک  برای آرامش التهاب و برخی از ناراحتی های معده و روده مانند اسهال و دردهایی که در دوران قاعدگی بانوان ایجاد میشود و برای برطرف کردن گرفتگی عضلات، مفید است.
طریقه ی مصرف: مقدار یک کیلو  سنگ نمک را حرارت می دهیم تا گرم شود سپس آن را در میان یک حوله می پیچیم  و محکم می بندیم و روی مو ضع دردناک قرار می دهیم و اگر  به تدریج سرد شد آن را دوباره گرم می کنیم.
گفتنی است  چنانکه رنگ نمک دودی شد و یا تغییر حالت داد بهتر است مجددا از آن استفاده نشود.برخی نیز معتقدند ماسه ی دریا نیز همین خاصیت را دارد و می تواند در معالجه، جایگزین نمک شود.
مصرف غذاهای پر نمک برای بیماران مبتلا به فشار خون بسیار خطرناک است.
بررسی های آماری در سال 2004 نشان می دهد که در انگلستات غریب به 18 میلیون نفر درگیر فشارخون بالا می باشند. فشار خون باعث می شود تا این افراد سه برابر بیشتر از مردم عادی دچار بیماری های قلبی یا صدمات مغزی شوند. همین آمار نشان می دهد که سالانه 50 هزار نفر بر اثر سکته مغزی و 238 هزار نفر بر اثر حمله قلبی جان خود را از دست می دهند. نمک از جمله موادی است که در وعده های غذایی روزمره ما بسیار استفاده می شود و از جمله عوامل مهمی است که با فشار خون ارتباط مستقیم دارد.

چه مقدار نمک بخوریم

شک نداشته باشید که مصرف نمک برای سلامت انسان کاملآ ضروری است اما امروزه مصرف متوسط نمک توسط اغلب مردم بیش از 2.5 برابر میزانی است که باید نمک مصرف کنند. حد اکثر مصرف نمک برای یک فرد بالغ و سالم نباید بیش از 5-6 گرم در روز باشد، این مقدار نمک تقریبآ معادل یک قاشوق چایخوری می باشد.

اما محاسبه مقدار مصرف آن بسیار دشوار است چرا که حدود 70-80 درصد از نمک مصرفی روزانه ما از طریق غذاهایی که میخوریم به بدن وارد می شود. نان، بیسکوییت، انواع غذاهای آماده و ... دارای مقادیر قابل توجه نمک هستند و انواع چیپس، سسها، پنیر، زیتون و ... دارای مقادیر بیشتری نمک هستند که مصرف زیاد آنها می تواند خطرناک باشد

 

آیا مصرف نمک برای همه افراد مضر است

 

عده ای از دانشمندان معتقد هستند که مصرف نمک در افراد سالم اثر خاصی بر روی فشار خون نمی گذارد، در مقابل این دیدگاه بطور مشخص می توان گفت که مصرف زیاد نمک برای افرادی که بیماری قلبی دارند می تواند بسیار خطر ناک باشد و باید کنترل شده مصرف شود. اما در هر دو نظریه میزان تاثیر گذاری منفی نمک به میزان حساسیت بدن افراد به مصرف نمک بستگی دارد..

باید اضافه کرد شواهد بسیاری نیز در دست است که مصرف نمک زیاد علاوه بر فشار خون با بیماری های استخوانی، سرطان معده و ... بی ارتباط نیست لذا از آنجایی که اندازه گیری این حساسیت کار ساده ای نمی باشد، توصیه تمام پزشکان آن است که کمتر نمک مصرف کنیم تا بیشتر زندگی کنیم. این موضوع به حدی مهم است که بزرگترین شرکتهای تولیدی غذا در انگلستان تصمیم دارند که بتدریج میزان نمک موجود در انواغ فراورده های غذایی خود را کاهش دهند تا به این ترتیب به سلامت جامعه کمک کنند..

برای تمامی افراد چه مشکل فشار خون داشته باشند چه نه آن است که حتی المقدور از مواد تازه مانند میوه ها، سبزیجات و ... استفاده کنند و آنها را در پروسه های طولانی پخت و پز قرار ندهند. به عقیده آنها هر چه میزان نمک در غذا بیشتر باشد بتدریج احساس وجود نمک درغذا کمتر می شود و برای آنکه احساس مزه نمک بوجود آید نمک بیشتری مصرف خواهیم کرد، لذا نمک کمتر مزه بیشتر شوری می دهد افزودن مقداری لیمو ترش به نمک

 

است که می تواند مزه نمک در غذا را نمایان تر نما ید.

نمک آشپزخانه

نمک یا کلرید سدیم، یک ماده ی مرکب شیمیایی است که از دو عنصر سدیم و کلر تشکیل یافته است. این ماده عامل شوری آب اقیانوس ها و دریاها و همچنین مایعات برون سلولی بسیاری از موجودات چند سلولی می باشد. از نمک به عنوان طعم دهنده ی غذا یا به عنوان نوعی ماده نگهدارنده استفاده می شود.

اهمیت بیولوژیکی نمک

کلرید سدیم نوعی ماده ی حیاتی بر روی کره زمین است. اغلب بافت ها و مایعات بدن، حاوی مقادیر متفاوتی نمک می باشند. غلظت یون سدیم در خون با تنظیم سطح مایعات بدن مرتبط است. انتقال تحریکات عصبی را یون های سدیم تنظیم می کنند.

از حل نمودن 9 درصد کلرید سدیم در آب، محلول فیزیولوژی به دست می آید. چون این محلول به پلاسمای خون شباهت زیادی دارد، به همین دلیل به این نام معروف است. از محلول فیزیولوژی به عنوان مایع جایگزین در پزشکی استفاده می کنند. از این محلول معمولاً برای کمک به بیمارانی که به هر دلیل آب بدنشان از دست رفته استفاده می کنند. در میان مهره داران، تنها انسان ها قادرند که با عرق کردن، مقادیر زیادی نمک از بدن خود ترشح نمایند.

نمک های جایگزین

اغلب حاوی کلراید پتاسیم به جای کلراید سدیم میباشند. طعم آنها مشابه نمک خـوارکـی اسـت امـا  میتوانند پتاسیم خون را افزایش دهند.

افزایش پـتاسیـم خـون بـه (HYPERKALEMIA) (افزایش الکترولیت پتاسیم) می انجامد که خطرناک است.

افرادی که مبتلا به نارسایی قلبی، نارسایی کلیوی و دیابت میباشند نبایستی از این نمکها بدون مشورت پزشک مصرف کنند.

همچنین مصرف اینگونه نمکها میتواند با مصرف برخی داروها نظیر داروهای تنظیم کننده فشار خون تداخل ایجاد کند، که در این موارد نیزبایستی تحت نظر پزشک اقدام به مصرف آنها کرد.

راهکارهایی برای کاهش مصرف نمک:

1-سر سفره به غذا نمک اضافه نکنید (از قرار دادن نمکدان سر سفره خودداری کنید).

2-مصرف نمک را به حداقل برسانید. مثلاً وقتی در دستور تهیه غذا یک قاشق چایخوری نمک ذکر شده بود، شما تنها نصف یک قاشق چایخوری نمک به اجزای غذا اضافه کنید.

3-بمنظور خوش طعم شدن غذا از سایر ادویه ها و طعم دهنده استفاده کنید. نظیر فلفل، سیر، جعفری، کرفس، پیاز، آب لیموترش و پودر کاری.

4-غذاهای شور کمتر مصرف کنید. پنیر، چیپس، ترشی جات، خیارشور، دوغ، سوسیس، کالباس، بیسکوئیت ها، آجیل بو داده، سس سویا، پفک، سس سالاد، سس کچاپ، سیب زمینی سرخ کرده، کنسروها، سو پ ها، لبنیات، چیز برگز، پیتزا همگی غذاهای پر نمک و شور میباشند.

5-به خاطر داشته باشید: جوش شیرین، ضد اسیدها، ملین ها، قرصهای جوشان حاوی سدیم فراوان میباشند.

6- سبزیجات، میوه ها و فیبر بیشتری مصرف کنید.

کمبود ید و بیماری های ناشی از آن
کمبود ید و اختلالاتی که در نتیجه آن بوجود می آید جزء مسائل بهداشتی مهمی است که گریبان گیر بسیاری ازکشورهای جهان می باشد و نتیجه آن منجر شدن به بیماری های گوناگون از جمله گواتر است. به این دلیل است که ندای ریشکنی کامل این بیماری توسط سران کشورهای مختلف در سازمان ملل به گوش می رسد. طبق آمارهای منتشر شده توسط سازمان های ذیربط بیش از هزاران میلیون نفر در جهان در معرض اختلالات ناشی از کمبود ید (Iodine De ficiency Disorders ) (I.D.D ) قرار دارند. قابل توجه است که نیمی از این افراد به بیماری گواتر مبتلا هستند که شاخص کمبود ید دریافتی است.
کمبود ید در غذا سبب هیپر پلاسیای (H yperplasia )غده تیرویید می شود که به آن Goitre گویند. در اثر کمبود اولیه یا ثانویه ید عوارض مختلفی ممکن است ظاهر شود که مهمترین آن ها به شرح زیر است : الف- گواتر ساده یا آندمیک (Simoli or Endemic Goitri ): قابل ذکر است که گواتر از زمان های دور در نوشته ها گزارش شده بود . آناتومیست انگیلیسی و توماس وارتون (Wharton ) نام غده را تیرویید و پاراسلز Paracelsus در قرن پانزدهم بزرگی غده را اشاره کرد. کلمه گواتر به بزرگی غده تیرویید اطللق می شود و تیرویید سالم موقعی است که بزرگی غده دیده نشده و لمس نشود. گواتر آندمیک بواسطه کمبود غذایی ید و بیشتر به علت نقصان یا فقدان ید در آب و یا ارضی است که با استفاده از آن ها انواع غذاهای گیاهی و حیوانی تهیه می شود. در عین حال باید توجه داشت که بعضی از انواع گواتر ممکن است بواسطه مصرف داروهائی تولید شود که با بیوسنتز تیروکسین ( Thyroxin ) ناسازگار می باشند. به عنوان مثال ، تیو سیانات و پر کلرات (که از راه یابی و تراکم و غلظت کافی ید در غده تیرویید ممانعت می کنند). تیو اوره، تیو اوراسیل و سو لفانامیدها (که مانع از اکسیداسیون یدور به ید می شوند). از جمله مواد ناسازگار با بیوسنتز هورمون تیروکسین در غده تیرویید می باشد. برخی از مواد غذایی هم در بروز گواتر دخیل می باشند که اینگونه مواد را گواتر زا ( Goitrogen ) گویند، که عبارت لینامارین در بذر کتان ، تیوسیانات وL -1 و5 وینیل تیواگسالیدون (Goitrin )در کلم،مشتقات تیواوره مانند آلیل تیو اوره در سویا است. ادامه بحث در مورد گواتر از حوصله این مطلب خارج است و فقط کافیست ذکر شود که گواتر را می توان در 4 گروه ذیل تقسیم بندی کرد؛ گواتر شماره 1 آن گونه است که بزرگی غده دیده نشده ولی قابل لمس باشد. گواتر شماره 2 ، هم دیده شده و هم لمس می شود،. گواتر شماره 3و4 بستگی به میزان بزرگی غده دارد، که خوشبختانه گواترهای انواع3و4 در ایران در حال ریشه کنی می باشند