گندزدایی
یکی از خواصّ مهمّ نمک، «گندزدایی» یا به عبارتی همان میکروبزدایی و ضدّ عفونی کردن است. طبق آخرین تحقیقات علمی، در هر قطره بزاق دهان ـ معادل یک گرم ـ چیزی حدود یک میلیون میکروب وجود دارد. امّا به محض اینکه قبل از غذا نمک وارد دهان میشود، این میکروبها را از بین میبرد. از قدیمالایام هم گفتهاند: «هرچه بگندد نمکش میزنند». حتّی حکمای قدیم نظر بر این دارند که اگر کسی مُرد، علّت گندیدن جسدش این است که حداقل 48 ساعت به آن جسم نمک نرسیده است. یعنی اگر ما به فردی بگوییم نمک نخور ـ این اصطلاح غلطی که در جامعه باب شده ـ کمر به قتل آن فرد بستهایم.
بحث در مورد نمک بسیار زیاد است. در غذاها چهار مزه وجود دارد: 1. شوری، 2. تلخی، 3. ترشی و 4. شیرینی. جالب اینکه دهان و دندانهای ما فقط با شوری رفاقت دارد؛ یعنی سه مزة دیگر، هر سه، عامل خرابی دندانها هستند و چون شوری یک مزة غالب است رسول خدا(ص) فرمودهاند بعد از غذا شوری ـ به اصطلاح نمک ـ مصرف کنید. نمک بلافاصله بر سه مزة دیگر غالب میشود و مزههای دیگر را کنار میزند و دندان ما سالم میماند. به همین دلیل خمیردندانی که شیرین است مورد تأیید ما نیست. همچنین میتوان به جای نمک از سرکه نیز در پایان غذا استفاده کرد. امّا برای عموم جامعه مصرف سرکه بعد از غذا مشکل است و چنانچه نمک هم درون سرکه ریخته و میل شود آن تأثیری را که ما از سرکه و نمک میخواهیم قطعاً دوچندان میشود.
یکی از موادی که در طبّ اسلامی در اثر برخی خوراکیها در بدن ایجاد میشود، «بلغم» است. این یکی از چهار نوع مزاجی است که در بدن ما وجود دارند و عبارتند از: «صفرا»، «سودا»، «دم» و بلغم. یکی از این مواد که باعث چاقی در انسان میشود، بلغم است. همچنین مواد غذایی که طبیعتش سردی و تری داشته باشد عامل چاقی است؛ مثل ماهی و ماست. اینجا نمک ارزش خودش را نشان میدهد، چون نمک طبیعتش یک طبیعت به اصطلاح گرم و خشک است و چون بلغم در غذاهای روزانة ما فراوان ایجاد میشود، خواه ناخواه برای جلوگیری از چاقی مفرط، طبق دستورات حکیمانه باید نمک خورد تا نمک بتواند آن سردی و رطوبت مواد غذایی را کاهش بدهد. حضرت امام صادق(ع) میفرمایند: «هر کس بر نخستین لقمة غذای خود نمک بپاشد کَک و مک صورت او از میان میرود» یا در جای دیگری رسول خدا(ص) تأکید دارند که «نمک بیش از سیصد و اندی بیماری را درمان میکند که کمترین آن جذام است». بنابراین روشن است که نمک چقدر در دفع امراض اهمیت دارد که کمترین اثر آن دفع جذام است.
حال پرسش این است که این نمکی که طبق توصیة رسول خدا(ص) باید میل شود، چه نوع نمکی است و آیا همین نمکی که در بازار موجود است مورد تأیید است یا نه؟ روشن است که اگر ما نمکی را ارائه کنیم که یُد طبیعی داشته باشد، بر نمکی که ید شیمیایی دارد ارجح است. این کار کسانی است که اطلاعات کافی دارند تا بگویند نمک طبیعی وجود دارد که میتواند کار نمک یددار را بکند. امّا برتری ید طبیعی بر ید شیمیایی چیست؟ برتریاش این است که اگر بدن انسان نیاز به ید نداشته باشد، ید طبیعی را به راحتی از بدن دفع میکند. این نوع ید، به محض باز شدن پاکت نمک، به راحتی فوران نمیکند.
از نظر علمی گفته میشود که نمک مناسب و کامل از نظر ارزش غذایی میتواند دو نوع ید داشته باشد؛ ید به صورت «یُدات» یا به صورت «یُدور»، که آن را یدیت هم میگویند. بهترین مقدار یدات را در داخل نمک در برخی از کشورهای اروپایی دو واحد پیپیام (واحد اندازهگیری ید) میدانند. امّا متأسفانه این مقدار ـ براساس آزمایشات ـ در مورد نمکهایی که در بازار موجود است، مقدار بسیار بسیار نامناسب ـ در حدود 6/37 و 6/43 واحد یدات ـ و غیر یکنواخت است. کسانی که تخصّص علمی دارند، میدانند وقتی یدات یکنواخت نباشد بسیار برای بدن ضرر دارد. به علاوه این نمکها به سختی در آب حل میشوند که همین امر نشان دهندة ناخالصی شدید آن است. در صورتی که بهترین نمکی که به طور طبیعی وجود دارد، نمک دریا و نمک دریاچة ارومیه است. براساس تجزیه و ترکیبهای لازم، اعلام شده است که خوشبختانه این نمک به طور طبیعی 1/1 یدات بیشتر ندارد. از همه مهمتر اینکه مواد حیاتی که در حال حاضر خیلی در پزشکی در مورد آن صحبت میشود ـ یعنی منیزیم و کلسیم ـ به هیچ وجه در نمکهای بازار وجود ندارد، در صورتی که در نمک دریا 75/483 پی پی ام وجود دارد که خود این از بیماریهای بسیار زیادی جلوگیری میکند.