گروه کارخانه جات گل نمک

کمبود ید و بیماری های ناشی از آن
کمبود ید و اختلالاتی که در نتیجه آن بوجود می آید جزء مسائل بهداشتی مهمی است که گریبان گیر بسیاری ازکشورهای جهان می باشد و نتیجه آن منجر شدن به بیماری های گوناگون از جمله گواتر است. به این دلیل است که ندای ریشکنی کامل این بیماری توسط سران کشورهای مختلف در سازمان ملل به گوش می رسد. طبق آمارهای منتشر شده توسط سازمان های ذیربط بیش از هزاران میلیون نفر در جهان در معرض اختلالات ناشی از کمبود ید (Iodine De ficiency Disorders ) (I.D.D ) قرار دارند. قابل توجه است که نیمی از این افراد به بیماری گواتر مبتلا هستند که شاخص کمبود ید دریافتی است.
کمبود ید در غذا سبب هیپر پلاسیای (H yperplasia )غده تیرویید می شود که به آن Goitre گویند. در اثر کمبود اولیه یا ثانویه ید عوارض مختلفی ممکن است ظاهر شود که مهمترین آن ها به شرح زیر است : الف- گواتر ساده یا آندمیک (Simoli or Endemic Goitri ): قابل ذکر است که گواتر از زمان های دور در نوشته ها گزارش شده بود . آناتومیست انگیلیسی و توماس وارتون (Wharton ) نام غده را تیرویید و پاراسلز Paracelsus در قرن پانزدهم بزرگی غده را اشاره کرد. کلمه گواتر به بزرگی غده تیرویید اطللق می شود و تیرویید سالم موقعی است که بزرگی غده دیده نشده و لمس نشود. گواتر آندمیک بواسطه کمبود غذایی ید و بیشتر به علت نقصان یا فقدان ید در آب و یا ارضی است که با استفاده از آن ها انواع غذاهای گیاهی و حیوانی تهیه می شود. در عین حال باید توجه داشت که بعضی از انواع گواتر ممکن است بواسطه مصرف داروهائی تولید شود که با بیوسنتز تیروکسین ( Thyroxin ) ناسازگار می باشند. به عنوان مثال ، تیو سیانات و پر کلرات (که از راه یابی و تراکم و غلظت کافی ید در غده تیرویید ممانعت می کنند). تیو اوره، تیو اوراسیل و سو لفانامیدها (که مانع از اکسیداسیون یدور به ید می شوند). از جمله مواد ناسازگار با بیوسنتز هورمون تیروکسین در غده تیرویید می باشد. برخی از مواد غذایی هم در بروز گواتر دخیل می باشند که اینگونه مواد را گواتر زا ( Goitrogen ) گویند، که عبارت لینامارین در بذر کتان ، تیوسیانات وL -1 و5 وینیل تیواگسالیدون (Goitrin )در کلم،مشتقات تیواوره مانند آلیل تیو اوره در سویا است. ادامه بحث در مورد گواتر از حوصله این مطلب خارج است و فقط کافیست ذکر شود که گواتر را می توان در 4 گروه ذیل تقسیم بندی کرد؛ گواتر شماره 1 آن گونه است که بزرگی غده دیده نشده ولی قابل لمس باشد. گواتر شماره 2 ، هم دیده شده و هم لمس می شود،. گواتر شماره 3و4 بستگی به میزان بزرگی غده دارد، که خوشبختانه گواترهای انواع3و4 در ایران در حال ریشه کنی می باشند